Bệnh trĩ ngoại: Nguyên nhân, Dấu hiệu, Có nguy hiểm không, Cách điều trị

Trĩ ngoại là bệnh gì?

Trĩ ngoại là tình trạng phình giãn tĩnh mạch ở dưới đường lược, làm ứ huyết và tạo thành các búi trĩ (nằm ở ngoài ống hậu môn). Ngược lại tình trạng phình giãn tĩnh mạch trên đường lược (nằm sâu bên trong ống hậu môn) lại là trĩ nội. Một người có thể vừa mắc trĩ nội vừa mắc trĩ ngoại.

Bệnh trĩ ngoại dễ nhận biết hơn trĩ nội và có biểu hiện bệnh sớm từ khi mới phát. Do hình thành ở hậu môn – trực tràng nên bệnh gây khó khăn trong sinh hoạt, làm việc và đặc biệt là khi đại tiện.

Bệnh lý này tương đối nhạy cảm nên nhiều người e ngại dẫn đến bệnh không được khám và chữa trị kịp thời, gây ra thiếu máu mãn tính và tăng nguy cơ mắc các bệnh hậu môn – trực tràng.

Các cấp độ của bệnh trĩ ngoại

Dựa vào tình trạng khi biểu hiện bệnh ta chia trĩ ngoại thành 4 mức độ riêng biệt như sau:

Trĩ ngoại độ 1: Lúc này búi trĩ bắt đầu hình thành, mới gây đau và khi đại tiện có thể chảy máu.
Trĩ ngoại độ 2: Khi rặn búi trĩ sa ra ngoài ống hậu môn tuy nhiên ta không cần sử dụng tay đẩy mũi trí vẫn có khả năng tự co lại.
Trĩ ngoại độ 3: Khi ngồi xổm hoặc đi đại tiện có rặn, búi trĩ sẽ bị sa nhưng ta phải dùng tay đẩy vào chứ búi trĩ không còn khả năng tự co lại.
Trĩ ngoại độ 4: Lúc này ngay cả khi chỉ đi bộ hay vận động búi trĩ vẫn có thể bị sa. Ở mức độ này kể cả khi có dùng tay đẩy búi trĩ vẫn có thể không co lại được nếu nó đã quá lớn.

Nguyên nhân gây bệnh

Hiện tượng phình giãn và ứ huyết có nguyên nhân từ việc tăng áp lực ở tĩnh mạch hậu môn – trực tràng trong thời gian dài và từ đó hình thành nên các búi trĩ.

Bệnh trĩ ngoại có thể bị gây nên do một số nguyên nhân sau đây:

Táo bón lâu ngày: Một nguyên nhân phổ biến gây ra bệnh trĩ ngoại đó là do táo bón mãn tính. Táo bón làm giãn cơ vòng thắt hậu môn vì phải chịu nhiều áp lực lên tĩnh mạch, dần dần hình thành lên các búi trĩ do khi phân cứng phải rặn nhiều.
Ngồi nhiều: thói quen ngồi nhiều gây chèn ép lên vùng thắt lưng cũng như hậu môn, kéo theo đó là các vấn đề về cột sống và bệnh trĩ ngoại – những căn bệnh của nhân viên văn phòng.
Chế độ ăn uống thiếu khoa học: Khi cơ thể phải dung nạp một lượng lớn chất béo, caffeine hay cồn nhưng lại có quá ít chất xơ sẽ gây ra táo bón. Như đã đề cập ở trên táo bón là 1 nguyên nhân rất dễ gây ra bệnh trĩ, do đó một chế độ ăn uống không khoa học sẽ gián tiếp gây ra bệnh trĩ.

Do vận động nặng: một nguyên nhân khác nữa đó là do chế độ luyện tập thể lực quá nhiều hay làm việc chân tay vất vả trong một khoảng thời gian dài. Khi vận động mạnh sẽ gây áp lực lớn lên vùng tĩnh mạch ở hậu môn và làm bộ phận đó dễ bị phình giãn.
Các nguyên nhân khác: việc quan hệ đồng tính nam cũng gây áp lực lên hậu môn, bị ảnh hưởng bởi di truyền, mắc các bệnh gây yếu khí ( theo đông y ), tiểu đường, chủng tộc.
Do mang thai và sinh đẻ: Quá trình lưu thông máu về tĩnh mạch chủ dưới sẽ bị cản trở dần theo sự phát triển của thai nhi. Thai càng lớn thì mức độ chèn ép càng tăng. Ngoài ra trong quá trình sinh con tự nhiên thai phụ cũng cần dùng nhiều sức để rặn, điều này sẽ làm tăng áp lực lên tĩnh mạch trĩ và gia tăng bệnh trĩ của sản phụ.

Dấu hiệu, triệu chứng thường gặp của bệnh trĩ ngoại

Bệnh trĩ ngoại có các biểu hiện như:

Vùng hậu môn có biểu hiện ngứa, đau, có khi đi ngoài ra máu đỏ tươi ( một lượng máu nhỏ), hoặc búi trĩ xuất hiện cục máu đông. Dựa theo mức độ nặng dần của bệnh mà chia thành các cấp độ khác nhau.
Một triệu chứng tiêu biểu nhất của bệnh trĩ đó là đi ngoài ra máu. Khi mới phát bệnh, máu chảy ra ít thường ở dạng nhỏ giọt hoặc lẫn trong phân. Sau dần có thể xuất hiện cả tia máu thậm chí còn phải tốn nhiều thời gian mới cầm lại được khi bệnh đã trở nặng.
Búi trĩ sa ra ngoài gây vướng víu và nhất là khi ngồi có thể gây đau rát, nặng vùng hậu môn và mót rặn. Điều này ra gây cản trở cho nhiều hoạt động trong sinh hoạt hàng ngày của bệnh nhân.

Khi đại tiện, búi trĩ có thể bị sa ra ngoài. Ở giai đoạn đầu, búi trĩ còn có khả năng tự co lại tuy nhiên mức độ bệnh ngày càng nặng hơn, lúc này búi trĩ không thể tự co nữa mà ta phải dùng tay đẩy nó vào lại ống hậu môn.
Khi búi trĩ đã quá lớn và kể cả có dùng tay cũng không thể đẩy vào trong ống hậu môn được nữa thì bệnh đã đi đến cấp độ 4.
Búi trĩ có màu đỏ sẫm, có sự nằm chồng chéo nhau của các tĩnh mạch và có dạng như mẩu thịt thừa.

Các phương pháp chữa trị bệnh trĩ ngoại hiện nay

Bệnh tuy không gây nguy hiểm đến tính mạng nhưng lại gây nhiều cản trở trong cuộc sống hàng ngày. Do đó khi có triệu chứng biểu hiện bệnh cần đi thăm khám để được bác sĩ tư vấn các biện pháp chữa trị phù hợp. Hiện nay có một số phương pháp hữu ích đang được áp dụng để trị bệnh trĩ ngoại như:

Hỗ trợ giảm triệu chứng

Khi ở giai đoạn đầu, bệnh trĩ chỉ gây ra các triệu chứng nhẹ nên có thể sử dụng một số biện pháp điều trị giảm triệu chứng để cải thiện tình trạng như:

Chườm lạnh: Để giảm các triệu chứng như đau rát, viêm hay sưng nóng bạn có thể chườm lạnh vùng hậu môn từ 5 đến 10 phút và một ngày nên chườm nhiều lần để giảm sưng. Bên cạnh đó ngay sau khi đi vệ sinh bạn cũng nên chườm lạnh để làm giảm biểu hiện của bệnh.
Ngâm nước ấm: Để dễ đi đại tiện đặc biệt là khi bị táo bón, ta nên ngâm vùng hậu môn trong nước ấm khoảng 20 phút/lần vì như vậy sẽ giúp niêm mạc mềm ra và không gian trong ống hậu môn cũng được giãn ra. Từ đó làm giảm đáng kể việc chảy máu và đau rát khi đi vệ sinh. Lưu ý sử dụng vải mềm để lau khô vùng hậu môn, tránh chà xát. Và đặc biệt là luôn giữ cho hậu môn được sạch sẽ.
Khi đi vệ sinh nên ngồi xổm: việc này sẽ giúp phân được đẩy ra ngoài dễ dàng hơn
Dùng đệm: Hạn chế ngồi lên các bề mặt cứng và thay vào đó hãy sử dụng đệm lót để ngăn ngừa hình thành búi trĩ mới.
Chọn quần lót phù hợp: Để khu vực hậu môn luôn được khô thoáng cũng như tránh việc chà sát lên hậu môn thì việc lựa chọn một chiếc quần lót chất liệu cotton rộng là cực kì cần thiết.

Sử dụng thuốc

Khi đã có các biểu hiện lâm sàng của bệnh trĩ như chảy máu khi đại tiện, đau rát khi ngồi… Thì một biện pháp được bác sĩ khuyên dùng đó là sử dụng thuốc tây y để điều trị. Tiêu biểu là một số loại thuốc sau:

Thuốc điều hòa nhu động ruột: Táo bón và tiêu chảy là bệnh rối loạn tiêu hóa mãn tính, do đó để các tĩnh mạch ở hậu môn được giảm áp lực ta sử dụng loại thuốc này để làm mềm phân giúp việc đi đại tiện dễ dàng hơn. Bên cạnh đó thuốc điều hòa nhu động ruột còn làm chậm nhu động ruột, điều này rất hữu ích cho các trường hợp bị tiêu chảy.
Thuốc chống viêm: Bệnh trĩ thường kèm theo các tình trạng như đau rát và đặc biệt là dễ bị viêm nhiễm búi trĩ. Vì thế bác sĩ thường sử dụng NSAID để hạn chế tình trạng trên. Ngoài ra một số bệnh nhân còn cần sử dụng đến corticoid liều thấp khi tình trạng viêm đã nặng tuy nhiên chỉ được sử dụng trong thời gian ngắn.
Thuốc mỡ/ thuốc đạn: cách sử dụng là thoa trực tiếp lên vùng hậu môn và có tác dụng làm dịu búi trĩ, kháng viêm, bôi trơn hậu môn để việc đại tiện được dễ dàng hơn, hạn chế phù nề do trong thành phần có chứa hydrocortisone và kháng sinh.
Thuốc làm bền thành mạch: thuốc có dạng viên và thường được sử dụng qua đường uống, có tác dụng giúp thành mạch bền vững hơn tránh vỡ búi trĩ

Với bệnh trĩ ngoại việc sử dụng thuốc Tây cho hiệu quả nhanh tuy nhiên không trị hẳn được bệnh và bệnh sẽ tái phát trở lại sau một thời gian ngoài ra đối với bệnh trĩ mãn tính việc sử dụng thuốc Tây cũng cho hiệu quả không cao. Do đó tây y không phải phương pháp tốt nhất được lựa chọn để điều trị bệnh trĩ ngoại.

Chữa trị bằng các mẹo dân gian

Sử dụng lá diếp cá: trong lá diếp cá có chứa quercetin – một chất có khả năng chống oxy hóa giúp bảo vệ thành mạch và tăng độ bền của nó. Ngoài ra diếp cá còn giúp kháng khuẩn, chống viêm do có chứa decanonyl acetaldehyde. Diếp cá rất dễ sử dụng, có thể ăn trực tiếp hoặc giã nhỏ đắp lên hậu môn đều có thể cải thiện tình trạng bệnh.

Sử dụng thuốc đông y: Theo các chuyên gia y học cổ truyền, đông y có tác dụng đối với bệnh trĩ cao hơn các biện pháp khác do phương pháp điều trị căn nguyên với bài thuốc nổi tiếng là Thăng trĩ Dưỡng huyết thang do đội ngũ chuyên gia thuộc Trung tâm nghiên cứu và Ứng dụng Thuốc dân tộc bào chế ra. Trên cơ sở nguyên lý của Đông y, phương thuốc không những ngăn chặn triệu chứng khó chịu mà còn đẩy lùi căn nguyên gây bệnh kết hợp bổ huyết tăng chức năng phủ tạng. Thành phần bao gồm hơn 30 loại dược liệu sạch đã qua kiểm chứng vừa điều trị vừa bổ khí để đem lại hiệu quả tối đa cho người sử dụng và hoàn toàn lành tính, không phụ gia hóa chất hay hay tác dụng phụ không mong muốn nên mọi đối tượng đều có thể sử dụng kể cả phụ nữ đang mang thai hay sau sinh . Bài thuốc đã tối đa hóa tác dụng bằng cách sử dụng đồng thời 3 phương pháp uống, ngâm và bôi. Làm thu nhỏ kích thước búi trĩ nhanh mà không lo biến chứng.

Phương pháp điều trị ngoại khoa

Đối với bệnh trĩ ngoại việc sử dụng thuốc thường chỉ có thể làm giảm triệu chứng và làm chậm quá trình phát triển của bệnh. Thống kê cho thấy hơn 80% bệnh nhân phải sử dụng biện pháp ngoại khoa để điều trị.

Một số biện pháp xâm lấn được sử dụng hiện nay bao gồm:

Tiêm xơ búi trĩ: Để phản ứng xơ hóa xảy ra nhanh hơn các bác sĩ tiêm các dung dịch vào búi trĩ. Biện pháp này có tác dụng làm giảm xuất huyết và đẩy lùi nguy cơ sa búi trĩ
Sử dụng vòng cao su để thắt búi trĩ: Mục đích là làm cho búi trĩ bị hoại tử do thiếu máu cục bộ và biện pháp này mang lại hiệu quả tương đối nhanh là chỉ từ 5 đến 7 ngày sau đó. Các bác sĩ thắt chặt cổ búi trĩ bằng cách dùng ống nội soi để đưa vòng cao su vào cổ búi trĩ.
Áp lạnh: Bằng phương pháp sử dụng nito lỏng làm búi trĩ hóa băng từ đó khiến búi trĩ bị xơ hóa rồi hoại tử chỉ sau từ 6 đến 8 tuần sử dụng và sẽ bị rụng hẳn

Các biện pháp trên mang lại hiệu quả nhanh và cao hơn việc dùng thuốc Tây. Nhưng đối với các bệnh nhân trĩ ngoại độ 2 và độ 3 thì các biện pháp xâm lấn lại không được đánh giá cao. Đặc biệt là với trường hợp trĩ ngoại độ 4, đã có biến chứng và chữa trị bằng các biện pháp bảo tồn không có hiệu quả thì nên cân nhắc làm phẫu thuật. Phẫu thuật có thể gây ra nhiều biến chứng không mong muốn về sau như hậu môn bị hẹp lạ, niêm mạc trực tràng bị lộn ra ngoài và một số biến chứng khác. Tuy nhiên phương pháp này có thể loại bỏ hoàn toàn búi trĩ.

Phòng ngừa bệnh trĩ ngoại như thế nào ?

Bệnh trĩ ngoại có thể được phòng ngừa và quá trình phát triển của búi trĩ bị làm chậm cũng như giảm thiểu nguy cơ tái phát bằng một số biện pháp sau:

Về chế độ ăn: nên ăn thực phẩm chứa nhiều chất xơ, ít dầu mỡ, chất béo và gia vị.
Cung cấp đủ nước cho cơ thể (khoảng 2 – 2,5 lít mỗi ngày ), việc bổ sung thêm 1 ly nước ép hoa quả hàng ngày cũng là 1 việc rất hữu ích. Bên cạnh đó những loại đồ uống chứa chất kích thích hay có cồn như bia rượu và cà phê cũng nên hạn chế sử dụng.
Luyện tập thể dục thể thao thường xuyên để nâng cao sức khỏe, kiểm soát cân nặng nhất là người béo phì, điều hòa nhu động ruột và giúp máu lưu thông dễ dàng hơn. Qua đó góp phần làm giảm nguy cơ tái phát bệnh trĩ ngoại, cải thiện chức năng tiêu hóa, hạn chế tình trạng táo bón và tiêu chảy.
Tránh lao động và mang vác nặng cũng như giảm một số bộ môn có cường độ luyện tập cao. Điều này vừa giúp ích cho cột sống lại vừa hạn chế gây áp lực cho vùng hậu môn.
Không nên nhịn khi buồn đi vệ sinh nhất là đại tiện. Tốt nhất là xây dựng thói quen đi đại tiện theo giờ. Điều này vừa tiện lợi cho công việc vừa tốt cho sức khỏe.
Sau 1 thời gian ngồi làm việc nên đứng lên đi lại cho thư giãn, hạn chế việc ngồi một chỗ quá lâu.
Chữa trị các bệnh lý làm tăng khả năng hình thành búi trĩ như đái tháo đường, gout, giãn tĩnh mạch.

Bệnh nhân trĩ ngoại cần có chế độ ăn giàu chất xơ

Mặc dù bệnh không gây ảnh hưởng nhiều đối với sức khỏe nhưng lại tạo ra nhiều bất tiện trong sinh hoạt và có thể sẽ gây nên nhiều biến chứng nguy hiểm nếu không được chữa trị kịp thời.

Cẩn trọng với biến chứng của bệnh trĩ ngoại

Mặc dù là bệnh khá lành tính xong nếu không được điều trị thì bệnh không có khả năng tự khỏi thậm chí còn có thể gây ra nhiều biến chứng nặng nề khi búi trĩ quá lớn. Điển hình là một số biến chứng sau:

Trĩ ngoại tắc mạch: Khi bị vỡ mạch máu trong búi trĩ sẽ gây ra tình trạng xuất huyết đồng thời tạo thành các cục máu đông làm ngăn cản quá trình lưu thông máu qua các búi trĩ và gây đau rát do bị viêm, sưng búi trĩ.
Thiếu máu mãn tính: So với trĩ nội, trĩ ngoại có tần suất sa ra ngoài lớn hơn. Việc sa búi trĩ thường xuyên không những gây xuất huyết khi đi đại tiện mà còn mà còn khó tránh khỏi việc búi trĩ bị cọ sát với quần áo khi đi lại hay hoạt động. Tình trạng xuất huyết kéo dài rất dễ gây viêm nhiễm kéo theo đó là biến trứng nguy hiểm như cơ thể bị thiếu máu.
Nghẹt búi trĩ: Đối với trĩ ngoại đã phát triển đến độ 4, lúc này búi trĩ sa hoàn toàn kể cả có dùng tay đẩy cũng không co lại vào trong ống hậu môn như trước nữa và bị co thắt mạnh bởi cơ thắt hậu môn, làm cản trở quá trình tuần hoàn máu gây đau dữ dội, phù nề.
Búi trĩ bị hoại tử: Khi búi trĩ bị co thắt quá lâu kết hợp với chứng tắc mạch do cục máu đông mà không được chữa trị kịp thời sẽ dẫn đến hậu quả là búi trĩ bị hoại tử kèm theo đó là các biểu hiện đau đớn và sức khỏe cũng bị ảnh hưởng nặng nề.
Trên đây là những biến chứng thường gặp nhất của bệnh trĩ ngoại và ngoài ra bệnh còn gây nhiều bất tiện làm hạn chế các hoạt động trong sinh hoạt thường ngày. Về lâu dài bệnh trĩ ngoại vừa gây các ảnh hưởng tiêu cực cho thể trạng vừa tác động đến tâm lý gây e ngại cho người bệnh.