Vô sinh là tình trạng không còn hiếm gặp trong cuộc sống ngày nay. Không chỉ ảnh hưởng tới sức khoẻ, vô sinh còn làm giảm chất lượng cuộc sống, ảnh hưởng đến hạnh phúc gia đình. Tuy nhiên, chưa có nhiều người biết rõ về những nguyên nhân gây vô sinh. Những yếu tố nào ảnh hưởng đến sức khỏe sinh sản ở cả nam và nữ? Hãy cùng PSB College tìm hiểu trong bài viết ngày hôm nay nhé!
1. Vô sinh là gì?
Khi một cặp vợ chồng có ý định mang thai, đã cố gắng trong ít nhất một năm nhưng không thành công thì được coi là vô sinh.
Ở nam giới, khi khả năng sinh sản, số lượng và chất lượng tinh trùng không đảm bảo sẽ dẫn tới khó khăn trong việc có em bé. Thông thường, nguyên nhân vô sinh do nam giưới chiếm khoảng ⅓ các trường hợp, còn lại có thể do người phụ nữ hoặc do cả hai.
2. Nguyên nhân gây vô sinh ở nam giới
Khi khả năng sinh sản của người đàn ông suy giảm, số lượng tinh trùng sản xuất không đủ để quá trình thụ tinh xảy ra. Có nhiều nguyên nhân dẫn tới tình trạng này ở nam giới. Theo các chuyên gia nam học, có 12 nguyên nhân chính gây ra vô sinh ở nam giới:
2.1. Bệnh lý dẫn tới vô sinh ở nam giới
Một số bệnh lý có thể dẫn tới tình trạng hiếm muộn ở nam giới như bệnh lý ở túi tinh ( viêm túi tinh, tinh hoàn, xoắn tinh hoàn, ung thư tinh hoàn) hoặc viêm tiền liệt tuyến… Những bệnh lý này nếu không được phát hiện sớm và điều trị kịp thời sẽ làm trầm trọng tình trạng suy giảm số lượng, chất lượng tinh trùng. Khi đó, khả năng sinh sản của các đấng mày râu sẽ giảm rõ rệt, khả năng có em bé cũng khó hơn.
Bên cạnh đó, một số bệnh gây tổn thương cơ quan sinh dục như sùi mào gà, giang mai, lậu… Khi đó, tình trạng viêm nhiễm cơ quan sinh dục trở nên nặng hơn, ảnh hưởng trực tiếp tới khả năng sản sinh tinh trùng và làm giảm chất lượng tinh trùng rõ rệt.
Vì vậy, khi phát hiện mình bị mắc các bệnh lý này, bạn cần đến gặp bác sĩ để có hướng điều trị phù hợp và kịp thời.
2.2. Nguyên nhân do di truyền
Theo thống kê, 10-15% các trường hợp vô sinh ở nam là do di truyền gây nên. Đây là nguyên nhân chiếm tỷ lệ gây vô sinh ở nam giới thường gặp và cao hơn so với phụ nữ. Trong quá trình thụ thai có thể xảy ra đột biến nhiễm sắc thể hoặc rối loạn hormone dẫn tới tình trạng vô sinh ở nam giới. Nguyên nhân di truyền chính dẫn tới vô sinh ở nam giới là do mất đoạn nhiễm sắc thể Y.
2.3. Vô sinh do vấn đề về tinh trùng
Số lượng và chất lượng tinh trùng là yếu tố quan trọng quyết định khả năng thụ thai thành công sau mỗi lần giao hợp. Tuy nhiên, ở nam giới bị vô sinh, lượng tinh trùng tạo ra không đủ để thụ thai thành công. Tinh trùng có thể gặp một số vấn đề như tinh trùng dị dạng, tinh trùng không có khả năng di chuyển hoặc khó di chuyển. Hiện nay, các trường hợp gặp vấn đề về tinh trùng dẫn tới vô sinh chiếm tỷ lệ đên 13-15%.
Bạn cần đến cơ sở y tế uy tín để làm tinh dịch đồ nhằm xác định tình trạng bệnh và tham khảo ý kiến bác sĩ hướng điều trị phù hợp.
2.4. Lạm dụng bia rượu
Bia, rượu là những chất kích thích không chỉ có hại cho sức khỏe nói chung mà còn là yếu tố ảnh hưởng rất nhiều tới sức khoẻ sinh sản. Đối với những đấng mày râu thường xuyên sử dụng bia rượu, lượng nội tiết tố testosterone không được cân bằng, dẫn đến suy giảm rõ rệt. Khi đó, ham muốn tình dục và khả năng sinh sản của nam giới sẽ không còn như trước. Thậm chí, người lạm dụng rượu bia có thể gặp phải một số biến chứng nặng hơn như teo tinh hoàn, rối loạn cương dương. Khả năng thụ thai của hai vợ chồng cũng vì thế mà bị ảnh hưởng, dẫn tới vô sinh hiếm muộn.
Nếu hai bạn đang mong muốn có em bé thì người đàn ông nên hạn chế bia rượu để đảm bảo sức khỏe sinh sản tốt nhất, tăng khả năng thụ thai thành công.
2.5. Hút thuốc lá
Khói thuốc lá có chứa nicotin và nhiều hoá chất độc hại khác, là nguyên nhân gây ra nhiều bệnh lý nguy hiểm, thậm chí là ung thư. Đối với sức khỏe sinh sản, thuốc lá ảnh hưởng trực tiếp tới số lượng và chất lượng tinh trùng. Thuốc lá cũng làm suy giảm sự sản sinh testosterone ở nam giới, gây dị dạng tinh trùng, dẫn tới vô sinh, khả năng thụ thai thấp.
2.6. Sử dụng thuốc có tác dụng phụ
Một số loại thuốc có thể gây ra tác dụng phụ trên sức khỏe sinh sản nam giới gồm thuốc điều trị huyết áp, thần kinh, thuốc viêm tiền liệt tuyến, thuốc ung thư… Sử dụng những thuốc này khiến khả năng sản sinh tinh trùng suy giảm, gây ra vô sinh ở nam giới. Vì vậy, cần tham khảo ý kiến bác sĩ hoặc dược sĩ trước khi sử dụng các thuốc này.
2.7. Chế độ ăn uống chưa khoa học
Những người đang muốn có con cần duy trì chế độ ăn khoa học và lành mạnh. Những bữa ăn nhanh, quá nhiều chất béo, thiếu hụt chất dinh dưỡng sẽ khiến sức khỏe bị ảnh hưởng. Khả năng sinh sản vì thế cũng bị ảnh hưởng.
Bên cạnh chế độ ăn uống đa dạng, bạn cũng nên bổ sung thêm các vi chất hỗ trợ cho quá trình sản sinh tinh trùng như kẽm, magie…
2.8. Môi trường làm việc không đảm bảo
Quá trình sản sinh tinh trùng có thể bị ảnh hưởng khi người đàn ông thường xuyên sống và làm việc trong môi trường nhiệt độ cao, độc hại. Các hoá chất như thuốc sâu, các loại sóng, bức xạ, chất thải.. có thể dẫn tới vô sinh ở nam giới nếu tiếp xúc thường xuyên.
2.9. Đời sống tinh thần
Nam giới hàng ngày phải đối diện với nhiều căng thẳng, mệt mỏi trong công việc cũng là những đối tượng có nguy cơ cao bị rối loạn hormone. Chất lượng những lần quan hệ không tốt dẫn tới trục trặc trong đời sống tình dục, hạnh phúc gia đình. Nguyên nhân này cũng có thể dẫn tới tình trạng vô sinh hiếm muộn ở nam giới.
Bạn cần giữ cho mình thái độ sống tích cực, luôn vui vẻ lạc quan, làm mới mối quan hệ để tăng chất lượng cuộc yêu, phòng ngừa vô sinh.
2.10. Lối sống không lành mạnh
Ngày nay khi xã hội phát triển, nhiều người có lối sống không khoa học và lành mạnh. Những người ngủ quá muộn, lạm dụng bia rượu, lười vận động, chế độ ăn không đầy đủ sẽ khiến cơ thể suy kiệt, giảm chất lượng cuộc sống cũng như khả năng sinh sản. Đây cũng là một nguyên nhân khá phổ biến gây vô sinh hiện nay.
2.11. Một số vấn đề về chức năng sinh lý nam giới
Một số vấn đề về sinh lý ở nam giới nếu không được điều trị kịp thời có thể dẫn tới vô sinh hiếm muộn như xuất tinh sớm, rối loạn cương dương, ham muốn tình dục bị suy giảm… Nếu bạn đang gặp những vấn đề này cần tới gặp chuyên gia để được tư vấn và có hướng giải quyết kịp thời, tránh kéo dài dẫn đến nhiều hậu quả không mong muốn.
2.12. Một số nguyên nhân khác
Bên cạnh một số nguyên nhân đã kể trên, một số nguyên nhân khác có thể ảnh hưởng đến khả năng sinh sản nam giới như cơ quan sinh dục bị viêm nhiễm, quan hệ tình dục không sử dụng biện pháp an toàn, tần suất thủ dâm quá nhiều, có khối u tuyến yên, bệnh tự miễn, thói quen mặc đồ bó sát…
3. Nguyên nhân gây vô sinh ở nữ giới
Ở nữ giới, để có thể mang thai, có rất nhiều bước cần được đảm bảo diễn ra chuẩn xác bao gồm quá trình rụng trứng, thụ tinh và làm tổ. Các bước này có thể bị ảnh hưởng bởi bất kỳ yếu tố nào như bệnh lý cơ quan sinh sản hoặc bệnh lý toàn thân. Ba yếu tố quyết định sự thành công của mang thai an toàn bao gồm sự rụng trứng, số lượng và chất lượng của tinh trùng, tần suất giao hợp, sự di chuyển trong ống dẫn trứng và tử cung phải thông suốt. Một số nguyên nhân dẫn tới vô sinh ở phụ nữ được đưa ra như sau:
3.1. Quá trình phóng noãn bị rối loạn
Tình trạng này xảy ra ở những người có chu kỳ kinh nguyệt không đều, thời điểm rụng trứng không theo quy luật hoặc không thường xuyên. Tỷ lệ vô sinh do nguyên nhân này chiếm 25% so với tổng số ca khám hiếm muộn. Nguyên nhân chính dẫn tới sự rối loạn này là do sự bất thường trong điều hoà estrogen, ảnh hưởng bởi vùng dưới đồi, tuyến yên hoặc buồng trứng có vấn đề:
Buồng trứng đa nang: Đây là bệnh do rối loạn hormone gây ra, là nguyên nhân phổ biến nhất dẫn tới vô sinh ở nữ giới. Khi mắc hội chứng này, quá trình rụng trứng của người phụ nữ bị ảnh hưởng trực tiếp, làm giảm khả năng có thai. Bên cạnh đó, hội chứng này còn dẫn tới thừa cân, béo phì, tiểu đường do đề kháng insulin.
Chức năng vùng dưới đồi bị rối loạn: Quá trình rụng trứng diễn ra nhờ sự kích thích của hormone FSH và LH. Khi cuộc sống nhiều áp lực, căng thẳng mệt mỏi, hoặc thay đổi cân nặng đột ngột, quá trình sản sinh các hormone này cũng có thể bị ảnh hưởng đáng kể. Vì vậy, quá trình rụng trứng không diễn ra bình thường, chu kỳ kinh nguyệt không đều, dẫn tới tình trạng vô sinh hiếm muộn ở nữ giới.
Suy buồng trứng nguyên phát: Vì một số nguyên nhân như di truyền, mắc bệnh tự miễn, sử dụng hoá chất điều trị, số lượng trứng bị suy giảm. Buồng trứng bị ảnh hướng không nuôi dưỡng, phóng noãn bình thường được, khiến người phụ nữ không thể mang thai. Bên cạnh đó, nữ giới mắc hội chứng này sẽ gặp tình trạng tiền mãn kinh sớm trước tuổi 40.
Sản sinh prolactin quá mức: Khi tuyến yên sản xuất quá nhiều prolactin sẽ làm ức chế quá trình sản sinh estrogen và dẫn tới vô sinh. Tình trạng này xảy ra là do bệnh lý về tuyến yên hoặc do tác dụng phụ của loại thuốc bạn đang sử dụng.
3.2. Ống dẫn trứng bị tổn thương
Tinh trùng cần đi qua ống dẫn trứng vào tử cung để thụ tinh và làm tổ. Nếu quá trình này bị ảnh hướng do tổn thương một hoặc cả hai đường dẫn trứng thì việc thụ tinh sẽ không thành công. Một số nguyên nhân dẫn tới tổn thương ống dẫn chứng hoặc tắc đường dẫn trứng như:
- Vùng chậu bị viêm nhiễm, tử cung, ống dẫn trứng bị viêm do chlamydia, một số bệnh lý lây qua quan hệ tình dục.
- Những người đã từng phẫu thuật vùng bụng dưới, nạo thai ngoài tử cung, bệnh lý viêm nhiễm phụ khoa.
- Nữ giới bị lao vùng chậu hoặc một số nguyên nhân chưa rõ.
3.3. Lạc nội mạc tử cung
Khi lớp tế bào lót trong cùng của tử cung ở một vị trí khác so với bình thường sẽ làm cản trở quá trình tinh trùng di chuyển hoặc quá trình làm tổ của trứng đã thụ tinh. Tình trạng này có thể do cơ địa người phụ nữ hoặc do trước đây họ đã phẫu thuật can thiệp vào thành tửu cung.
3.4. Vấn đề về tử cung và cổ tử cung
Trứng sau khi thụ tinh cần làm tổ ở cổ tử cung để phát triển. Một số vấn đề ở cổ tử cung, tử cung có thể làm cản trợ phôi làm tổ, hoặc khiến khả năng sảy thai dễ xảy ra như:
- Polyp, khối u trong tử cung: U xơ tử cung là một nguyên nhân thường gặp, gây tắc đường dẫn trứng. Khi đó, người phụ nữ dễ bị sảy thai hoặc sinh non. Tuy nhiên, những người bị u xơ tử cung vẫn có khả năng thụ thai như bình thường.
- Phụ nữ có tiền sử bị tổn thương hoặc viêm nhiễm tử cung dẫn tới lạc nội mạc tử cung.
- Các vấn đề về dị dạng tử cung: tử cung đôi, tử cung có vách ngăn, hội chứng Asherman, nội mạc tử cung phát triển dưới 7mm.
- Dị tật hẹp cổ tử cung hoặc có tổn thương tại cổ tử cung.
- Chất nhầy mà cổ tử cung bài tiết không đủ, khiến tinh trùng khó đi qua cổ tử cung vào cổ tử cung.
3.5. Tuổi tác
Phụ nữ từ 35 tuổi trở đi, nội tiết tố suy giảm dẫn tới mất nang trứng, tần suất phóng noãn giảm. Vì vậy, khả năng thụ thai giảm rõ rệt và rất dễ dẫn tới tình trạng sảy thai.
Nếu muốn mang thai ở độ tuổi này, bạn cần tham khảo ý kiến bác sĩ và có chế độ dinh dưỡng, chăm sóc phù hợp, phòng ngừa nguy cơ sảy thai.
3.6. Thuốc lá và bia rượu
Không chỉ ở nam giới, phụ nữ nếu lạm dụng những chất kích thích sẽ không có lợi cho sức khỏe nói chung và khả năng mang thai nói riêng. Không chỉ gây suy giảm số lượng, chất lượng trứng, các chất kích thích còn có thể gây dị dạng buồng trứng, ống dẫn trứng, giảm khả năng thụ thai. Bên cạnh đó, nguy cơ sảy thai ở phụ nữ thường xuyên hút thuốc, sử dụng rượu bia là rất cao. Vì vậy, các chị em cần lưu ý không nên sử dụng các chất kích thích trước và trong quá trình mang thai.
3.7. Lối sống, tinh thần thể chất
Cũng giống như ở nam giới, nữ giới nếu có lối sống không khoa học, ít vận động, béo phì, hoặc những người có sức khỏe tinh thần không tốt đều có nguy cơ bị vô sinh. Bạn cần tăng cường tập thể dục, có chế độ ăn đầy đủ chất dinh dưỡng, giảm chất béo không tốt trong khẩu phần. Nên sinh hoạt theo đồng hồ sinh học, tránh thức khuya để đảm bảo sức khỏe luôn tốt nhất, tinh thần thoải mái để sẵn sàng mang thai.
3.8. Viêm nhiễm phụ khoa
Viêm nhiễm phụ khoa là một trong những nguyên nhân ít được để ý tới. Nấm âm đạo, viêm nhiễm do thay đổi nội tiết tố, vệ sinh không sạch sẽ có thể dẫn tới giảm khả năng quan hệ, gây đau rát, làm giảm khả năng thụ thai thành công ở phụ nữ.
4. Cần làm gì khi biết mình bị vô sinh?
Trên đây là một số nguyên nhân phổ biến gây nên tình trạng vô sinh ở cả nam giới và nữ giới. Dựa vào đó, bạn có thể lựa chọn cho mình những lối sống khoa học, thay đổi những thói quen không tốt để phòng ngừa vô sinh. Đồng thời, nếu nguyên nhân gây vô sinh là những vấn đề về thực thể, bạn nên đến gặp bác sĩ chuyên khoa để được chẩn đoán kịp thời.
Bạn nên lựa chọn những cơ sở y tế uy tín, để đảm bảo mình được chăm sóc bởi đội ngũ y bác sĩ có tâm, có tầm. Sau khi biết được vấn đề, nguyên nhân gây vô sinh, hãy làm theo chỉ dẫn của bác sĩ, kiên trì điều trị bệnh để tránh tình trạng bệnh kéo dài, dẫn tới nhiều hậu quả đáng tiếc.
Để chắc chắn, cả hai bạn nên đi khám để đảm bảo loại trừ được hết các khả năng gây vô sinh, giúp chẩn đoán chính xác và có hướng điều trị phù hợp.
Hiện nay, y học đã phát triển hiện đại, nhiều phương pháp điều trị vô sinh hiệu quả, tiên tiến đã ra đời. Vì vậy, các bạn không cần quá lo lắng, hãy thăm khám và điều trị kịp thời để đạt được kết tốt nhất nhé.
Bên cạnh đó, các bạn cũng nên đi khám sức khoẻ sinh sản định kỳ, tiền hôn nhân để có thể nắm rõ được tình trạng sức khoẻ của mình, có những hướng khắc phục, điều trị kịp thời và hiệu quả.
Mang thai và làm mẹ là niềm hạnh phúc lớn lao không chỉ với người phụ nữ mà còn của cả gia đình. Trên đây là một số nguyên nhân dẫn tới tình trạng vô sinh hiếm muộn ở cả nam giới và nữ giới. Hy vọng bài viết có thể giúp các bạn tham khảo, hiểu rõ hơn về vô sinh. Hãy sống lành mạnh và khoa học, bảo vệ sức khoẻ của chính mình và gia đình mình nhé. Chúc các bạn luôn hạnh phúc và đón những đứa con mạnh khỏe, đáng yêu chào đời nhé.
Xem thêm:
9 Biểu hiện yếu sinh lý ở nam giới và nữ giới thường gặp nhất